Połączenia uciosowe są powszechnie stosowanym złączem stolarskim. Spotykamy je w ramkach obrazów i luster, opaskach ościeżnic drzwiowych, listewkach przypodłogowych czy w meblach z litego drewna.
Niestety złącze uciosowe jest wrażliwe na zmiany wilgotności drewna. Nie zawsze zmiana wilgotności drewna powoduje zniszczenie połączenia, jednakże zawsze psuje widok estetyczny.
Dlaczego tak się dzieje? Wszystkiemu winna geometria. Dlaczego? Proszę, oto odpowiedź.
Oto rysunek typowego złącza uciosowego, niech to będą dwie listewki maskujące.
Przyjmijmy, iż listewki w chwili montażu miały wilgotność 12 %, co zresztą często się zdarza. Na wskutek nadmiernego ogrzewania pomieszczenia, wilgotność drewna spadła do poziomu 6 %.
Niech to będzie drewno jesionu, przekrój styczny. Współczynnik skurczu 0,3. Wymiar a = 50 mm.
Obliczamy wymiar b.
skurcz lub spęcznienie ( mm ) = szerokość początkowa elementu ( mm ) x współczynnik skurczu zależny od przekroju drewna x zmiana wilgotności ( % )
b = 50 - ( ( 50 mm x 0,3 x 6 % ) / 100 ) = 49,1 mm
Czyli elementy zeschną się prawie o milimetr.
Jaka więc będzie szczelina w okolicy punktu D ? Obliczymy ją z dużym przybliżeniem stosując wzór na trójkąt prostokątny.
Wzór znany i często stosowany w wielu dziedzinach.
w tym wypadku pod a i b podstawiamy wartość skurczu , czyli różnicę pomiędzy 50 a 49,1 mm.
Tak więc teoretyczna szerokość szczeliny wyniesie 1,27 mm.
Szerokość szczeliny można obliczać także na zasadzie mnożenia b przez pierwiastek z dwóch ( 1,414214).
W przypadku spęcznienia , szczelina pojawi się w okolicy punktu A, czyli odwrotnie, jak przy zeschnięciu.
W przypadku wystąpienia dwóch różnych przekrojów anatomicznych drewna , należy obliczyć skurcz dla jednej listewki i osobno dla drugiej. Szerokość szczeliny obliczamy ze wzoru Pitagorasa . Nie stosujemy jednak mnożenia przez pierwiastek z dwóch z przyczyn oczywistych .
Karol Kopeć