Kantówka okienna z Meranti.

Podczas frezowania klejonki Meranti zauważyłem, że każda partia klejonki różni się trochę od poprzedniej. Bywają kantówki jasne i lekkie, jasne i z sinizną, ciemne oraz bardzo ciemne i ciężkie. Pierwsze i ostatnie sprawiają najwięcej kłopotów. Lekkie i jasne kantówki trudno oszlifować. Ciągną się włókna za papierem i cały czas powierzchnia jest szorstka. Trzeba dawać dodatkowy podkład do usztywnienia włókien. Bardzo ciemne kantówki trudno jest frezować. Czasami po przefrezowaniu kilkunastu ramiaków potrzebne jest ponowne ostrzenie frezów z HSS. Są jeszcze kantówki, które przy obróbce wydzielaja specyficzny zapach podobny do pieprzu. Zastanawiałem się, dlaczego tak jest. Pobrałem próbki drewna i przyjrzałem się im pod mikroskopem. To co zobaczyłem bardzo mnie zaciekawiło. Próbki różniły się od siebie, co wskazywało na różnorodność gatunkową badanych próbek. Zacząłem szukać literatury na ten temat. Niestety praktycznie nikt się tym nie zajmuje. Znalazłem jedynie kilka pobieżnych artykułów , głównie autorstwa dr Gerald'a Koch'a. Według niego, kantówka „Dark Red Meranti” jest mieszana z innymi gatunkami drewna już na Dalekim Wschodzie w tartakach i fabrykach kantówki. Sprzedają to pod nazwą „mixed tropical species” czyli w wolnym tłumaczeniu drewno gatunków mieszanych. Stąd tak znaczne różnice w kolorze, usłojeniu, gęstości, stabilności czy odporności na czynniki biologicznej degradacji drewna. Twierdzi też, że np. drewno Geronggang zawiera krzemiany i to by potwierdzało nadmierne zużycie ostrzy frezów.

Co powinniśmy wiedzieć o Dark Red Meranti ( Shorea negrosentis Foxb.)?

Jest to gatunek wybitnie nadający się do produkcji okien i drzwi. Gęstość przy 12% wynosi 590 – 890 kg/m3. Skurcz promieniowy wynosi 4,1% a styczny 9,7%. Odporność biologiczna 2 wg EN- 350 ( skala od 1 - doskonała do 5 - zła , odporność na działanie grzybów domowych) . I takie drewno powinno być stosowane do produkcji okien. Wg Koch'a , o Dark Red Meranti możemy mówić jedynie, gdy drewno Meranti ( Schorea) ma gęstość (12-15%) powyżej 550 kg/m3.

Czym się zastępuje w Azji drewno  Dark Red Meranti?

1. Light Red Meranti ( Shorea spp. ) Gęstość 390 – 590 kg/m3 , odporność biologiczna 3 – 4,
2. White Meranti ( Shorea hypochra Hance ) Gęstość 800 - 900 kg/m3, odporność bio. 5,
3. Yellow Meranti ( Shorea spp. ) Gęstość 560 – 735 kg/m3 , odporność biologiczna 4
4. Mengkulang ( Tarrietia Simplicifolia Mast.) Gęstość 640 – 720 kg/m3 , odporność bio. 4,
5. Rengas ( Melanorrhoea wallichii Hook. ) Gęstość 590 – 870 kg/m , odporność biologiczna 3 ,
6. Bintangor ( Calophyllum kajewskii …) Gęstość 475 – 655 kg/m3 , odporność biologiczna 3,
7. Durian ( Durio spp., Nessia spp. Itd.) Gęstość 575 – 640 kg/m3 , odporność biologiczna 4,
8. Geronggang ( Cratoxylon arborescens ) Gęstość 350 – 610 kg/m3 , odporność bio. 5 ,
9. Kasai ( Pometia pinnata) Gęstość 650 – 750 kg / m3 , odporność biologiczna 3,
10. Kedondong ( Canarium spp., Santiria spp. Itd.) Gęstość 390 – 780 kg/m3, odporność bio. 5,
11. Merpauh ( Swintonia floribunda) Gęstość 570 – 790 kg/m3 , odporność biologiczna 5,
12. Punah ( Tetramerista glabra ) Gęstość 630 – 800 kg/m3, odporność biologiczna 3,
13. Rengas ( Gluta spp., Melanorrhoea spp.) Gęstość 590 – 870 kg/m3, odporność bio. 3,
14. Sepetir ( Pseudosindora palustris ) Gęstość 640 – 720 kg/m3 , odporność biologiczna 3,
15. Terentang ( Campnosperma spp. ) Gęstość 350 – 500 kg/m3 , odporność biologiczna 4.
16. Gerutu ( Parashorea lucida …) Gęstość średnia 680 kg/m3, odporność biologiczna 3,
    
    
    Oraz wieloma innymi gatunkami. Nie sposób wymienić wszystkie.

Z uwagi na kurczenie się zasobów Dark Red Meranti, coraz częściej spogląda się w stronę nowych gatunków drewna. Najpoważniejszym pretendentem do miana następcy Meranti jest brazylijski Eukaliptus. Wymienia się około 600 gatunków, jednakże znaczenie przemysłowe mają następujące odmiany : E. grandis, hybryda E. grandis zwana " urograndis" , E. globulus, E. camaldulensis, E. tereticornis, E.viminalis, E. nitens, E. saligna oraz E. urophylla.

Z eukaliptusem brazylijskim spotkałem się przy okazji prac projektowych nad wdrożeniem do produkcji mebli ogrodowych . Ogólnie na pierwszy rzut oka, niewiele się różni od Meranti i z pewnością laik łatwo je pomyli.

Porównajmy więc właściwości drewna Dark Red Meranti i Eukaliptusa brazylijskiego E.grandis.

	Dark Red Meranti	Eukaliptus grandis
Średnia gęstość drewna kg/m3	710	650
Odporność na działanie grzybów domowych wg EN	2	3 do 4
Moduł sprężystości MPa	14500	15200
Skurcz styczny %	9,7	10
Skurcz promieniowy %	4,1	5,8

Jak widać, są różnice we właściwościach, ale dopiero praktyka pokaże, czy można je będzie stosować zamiennie.

Bibliografia:

R. Wagenfuhr, Chr. Scheiber " Holzatlas " 1989

R. Wagenfuhr " Obrazovy lexikon drevo" 2002

Gerald Koch " Holzarten fur Fensterkanteln aus Sudostasien" Holzzentralbaltt 2006

www.tropix.cirad.fr
oraz wiele innych ogólnodostępnych informacji z sieci.

Karol Kopeć