Stare okna - remont czy wymiana ? . Renowacja starych okien

Jak co roku, jesienią, rzesze właścicieli budynków przypominają sobie o konieczności remontu lub wymiany okien. Związane jest to głównie z nadejściem chłodnych dni i ogólną paniką na rynku opału. Zewsząd dowiadujemy się, iż nieszczelne, stare okna są głównym czynnikiem zwiększającym koszty utrzymania domu. W związku z czym proponuje się nam wymianę okien na „okno pasywne”, „coraz więcej komorowe”, „z ciepłą ramką”, „z gazem” itd.. Są to technologie i parametry o których trudno powiedzieć coś złego. Realne wyliczenia obniżenia kosztów są dostępne u większości sprzedawców i mogą nam zawrócić w głowie. Niestety, wizja oszczędności w kosztach ogrzewania przesłania czasami realne pojmowanie problemu.

Budynki wymagające wymiany lub remontu okien dzielą się na trzy zasadnicze grupy. Pierwsza z nich, to obiekty niewpisane do rejestru zabytków, będące w wykazach ochronnych lub wpisane do rejestru, lecz posiadające okna tzw. wtórne, czyli zwykle z lat 70-tych. W takim przypadku wymiana okien nie nastręcza żadnych problemów. Wystarczą odpowiednie zgłoszenia i pozwolenia, co zwykle jest w tym wypadku tylko formalnością. Oczywiście należy pamiętać o fundamentalnej zasadzie doboru podziałów okien do fasady itd.. Cztery brązowe okna na fasadzie dużego budynku z białymi oknami wyglądają co najmniej groteskowo. Drugą grupę budynków stanowią obiekty zabytkowe, niewpisane do rejestru, jednakże co do których wszczęto już procedurę wpisu do rejestru. Tego typu budynki należy traktować jak budynki z trzeciej grupy. Trzecią grupą budynków, są obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych. W tym przypadku obowiązują właścicieli nieruchomości dość duże ograniczenia. Po pierwsze, na remont lub wymianę okien musi wyrazić zgodę właściwy dla danej nieruchomości Wojewódzki Konserwator Zabytków (w domyśle służby podległe WKZ). Wiąże się to z wykonaniem badań stanu faktycznego, przygotowaniem programu konserwatorskiego oraz ustaleniem zaleceń konserwatorskich. I nie mówimy tu tylko o samej wymianie lub remoncie okien. W grę wchodzą także ustalenia odnośnie wszystkiego, co może lub musi być w czasie tych prac związane z oknami. Mamy więc jeszcze do przygotowania program działania co do parapetów, tynków, okiennic i innych rzeczy, które mogą zaistnieć przy założonej renowacji lub wymianie (np. rusztowania). Wiedząc jaki jest stan prawny budynku możemy zastanowić się nad problemem wymienić czy remontować?. Każda z opcji ma swoje plusy i minusy. A więc po kolei. Wymiana, jako stosunkowo najłatwiejsza forma rozwiązania niniejszego problemu, wiąże się jednak z koniecznością wykonania dodatkowych prac związanych z obróbkami otworu okiennego. Okna ościeżnicowe i skrzynkowe posiadają dość szerokie ościeżnice, co przy stosunkowo wąskich ościeżnicach okien nowoczesnych (bez podziału na drewno, PVC i alu oraz ich różnego rodzaju hybryd) powoduje konieczność wykonania dodatkowych prac budowlanych lub stolarskich. Poza tym nowoczesne systemy są oparte na innych wzorcach profilu i pewnych kształtów i wymiarów spotykanych w oknach tradycyjnych nie da się uzyskać. W związku z tym stosując nowoczesne rozwiązania zmieniamy nieco realny wygląd fasady. Co zyskujemy wstawiając nowe okna? W głównej mierze zyskiem jest wysoki komfort obsługi, doskonały efekt wizualny, łatwość usuwania zabrudzeń oraz realne zmniejszenie kosztów ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń. Tracimy natomiast unikalną lekkość starych okien, oryginalny wygląd fasady, nieuchwytny czar starych mosiężnych okuć oraz w szczególnych przypadkach bezpowrotnie przepada świadectwo kunsztu dawnych rzemieślników. Technicznego aspektu wymiany okien na nowoczesne konstrukcje nie będę opisywał z racji wyczerpujących wiadomości dostępnych we wszelkich możliwych kanałach informacji. Nie jestem wrogiem okien nowoczesnych, a tym bardziej okien z PVC. Zalecam nawet wstawianie tego typu okien w obiekty zabytkowe, gdzie wiadomo, iż jeżeli nie wstawimy tam najtańszego „plastiku” to obiekt popadnie w ruinę. Stosujmy zasadę: Nie masz pieniędzy? Załóż plastikową rynnę aby woda deszczowa się nie lała po ścianie. Zawsze można ja później wymienić na miedzianą.

Niejednokrotnie mam przyjemność oglądać okna drewniane z początku XX w.. Ich doskonały stan techniczny nie przestaje zadziwiać. Czyli jednak renowacja? Niestety renowacja także nie jest procesem łatwym i przyjemnym. Konieczność usunięcia z ościeżnic starych powłok lakierniczych w miejscu ich osadzenia jest procesem pracochłonnym i generującym dość duże ilości tak resztek powłok lakierniczych jak i kurzu. Następnie czynność uzupełniania i malowania ościeżnic także nie należy do najczystszych. Czy warto ponosić niemałe przecież koszty oraz znosić uciążliwości związane z opisanymi pracami? Otóż tak. Prawidłowo wykonana renowacja okien zapewnia nam polepszenie parametrów cieplnych budynku (oczywiście mniejsze niż przy wymianie okien ), ograniczenie nieszczelności i co najważniejsze przywrócenie komfortu użytkowania okien oraz zachowanie świadectwa dawnych czasów dla przyszłych pokoleń.

Jak więc powinna wyglądać prawidłowo przeprowadzona konserwacja okien? Po pierwsze należy przygotować się teoretycznie do rozpoczęcia prac. W przypadku okien, jest to zebranie informacji odnośnie rodzaju konstrukcji, wieku okien, stanu prawnego oraz oczekiwań tak właścicieli jak i służb konserwatorskich. W szczególnych przypadkach konieczne jest wykonanie badań historycznych, technologicznych oraz stratygraficznych, planu konserwacji i zaleceń konserwatorskich. Należy pamiętać, iż prace przy renowacji, rekonstrukcji i konserwacji zabytków może wykonywać lub nadzorować jedynie osoba posiadająca stosowne uprawnienia zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Dz. U. Nr 165 poz. 987 z dnia 27 lipca 2011 roku. Po przygotowaniu teoretycznym możemy zabrać się do rozpoczęcia prac związanych z usunięciem starych powłok malarskich oraz uzupełnieniu i wzmocnieniu konstrukcji. I tu spotykamy się z pierwszym dylematem, zostawić stare szyby czy wymienić je na nowe? Wszystko zależy od rangi zabytku i rodzaju szklenia. W tym przypadku należy szukać pomocy u służb konserwatorskich . W większości przypadków stosuje się jednak wymianę szyb na nowe #4 lub specjalne zestawy szyb zespolonych. Oczywiście nie we wszystkie ramy okienne można wstawić szyby zespolone a decyduje o tym stan samych ram oraz ich konstrukcja i wymiar. W uzasadnionych przypadkach stosuje się wymianę części ram okiennych na nowe, przystosowane do specjalnych pakietów szkła zespolonego. Jestem także zdania, iż wykonywanie żmudnych i drogich zabiegów konserwacji okien bez jednoczesnej wymiany szyb jest w większości przypadków poważnym błędem. Drugim etapem renowacji i unowocześniania konstrukcji jest zastosowanie uszczelek wrębowych przystosowanych do uszczelniania okien zabytkowych. Są to uszczelki wykonane z tych samych materiałów co nowoczesne uszczelki do okien jednoramowych jednakże zazwyczaj o nietypowym, okrągłym przekroju. Zaletą tego typu uszczelek jest ich nieprzywieranie do powłok nowoczesnych farb okiennych oraz wysoka odporność na czynniki starzenia , czego nie można napisać o większości samoprzylepnych wynalazków oferowanych w supermarketach. Stosując kilka rozmiarów uszczelek możemy w pewnym stopniu wyciszyć jak i doskonale uszczelnić stare ramy okienne. A co z farbami? Oczywiście właściwym jest zastosowanie systemów farb stosowanych powszechnie do malowania okien. Mnogość firm oferujących wysokiej klasy profesjonalne systemy produktów przeznaczonych do malowania stolarki okiennej oraz łatwość ich zakupu jest w tym wypadku poważnym ułatwieniem. Wybór konkretnej marki pozostawiam Państwu. Na koniec pozostała sprawa okuć. Zazwyczaj wystarczy zmyć zabrudzenia i przeczyścić mechanizmy aby okucia odzyskały swój dawny blask. Najsłabszym ogniwem procesu renowacji jest jak zwykle człowiek. Istnieje wiele firm, które oferują swoje usługi nie mając pojęcia o konserwacji drewna. Spotykam okna zmasakrowane szlifierkami kątowymi, pomalowane wraz ze śmieciami, które akurat leżały na powierzchni ram, pozbawione zdobień i listew, zamalowane lub porysowane papierem ściernym szyby i okucia oraz powierzchnie pomalowane tanimi, popularnymi farbami alkidowymi. Przy wyborze firmy nie należy sugerować się jedynie ceną usługi. Niska cena jest pochodną tanich materiałów, prowizorycznej robocizny i oszczędnościowych technologii. Zlecenie wykonania czegokolwiek osobie, która nie ma do tego odpowiednich kwalifikacji zwykle kończy się problemem. Fora internetowe są pełne tego typu wątków i to ze wszystkich możliwych dziedzin. Prawidłowo odnowione okna są wizytówką budynku. W wielu przypadkach podnoszą rangę zabytku lub obiekt taki staje się bardziej atrakcyjny turystycznie. Poza tym zyskujemy nowe szyby, które wreszcie można domyć, firanki nie ruszają się nam od powiewu wiatru a piec c.o. przestaje włączać się co chwilę. Mam świadomość, iż renowacja okien to nie jest droga usłana różami, ale jeżeli możemy, zachowajmy to, czego jeszcze nie zniszczył czas i ustrój dla naszych następnych pokoleń.

Karol Kopeć